Λευκός Πύργος

Ο Λευκός Πύργος, το μνημείο-σύμβολο της Θεσσαλονίκης, που σήμερα υψώνεται μοναχικός στην παραλία της πόλης, στο παρελθόν αποτελούσε το νοτιοανατολικό πύργο της οχύρωσής της. Σύμφωνα με περιγραφές περιηγητών και παλαιές απεικονίσεις της πόλης, το θαλάσσιο τμήμα του τείχους, που κατεδαφίστηκε το 1867, είχε τρεις πύργους, από τους οποίους ο ανατολικός ήταν ο Λευκός Πύργος, κτισμένος ακριβώς στο σημείο όπου συναντιόταν το ανατολικό με το θαλάσσιο τείχος. Είναι οχυρωματικό έργο οθωμανικής κατασκευής του 15ου αιώνα (χτίστηκε πιθανόν μεταξύ 1450-70), μετά την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, και αντικατέστησε έναν παλαιότερο βυζαντινό πύργο, ο οποίος αναφέρεται από το μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ευστάθιο, στην περιγραφή της πολιορκίας της πόλης από της Νορμανδούς το 1185. Κατά την Τουρκοκρατία έγιναν προσθήκες και τροποποιήσεις στα τείχη της πόλης, στις οποίες εντάσσεται και ο Λευκός Πύργος, μαζί με το Επταπύργιο και τον Πύργο Τριγωνίου). Ο τελευταίος χρονολογείται τον 16ο αιώνα.

Ο Λευκός Πύργος

Έχει διατυπωθεί η υπόθεση πως αρχιτέκτονας του Πύργου ήταν ο φημισμένος Μιμάρ Σινάν, βάσει της ομοιότητας με ανάλογο πύργο στη Valona (Αυλώνα) της Αλβανίας ο οποίος κτίστηκε τη δεκαετία του 1530. Χρονολόγηση κορμών ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν στο Λευκό Πύργο έδειξε ότι κόπηκαν το έτος 1535 αλλά υπάρχει η πιθανότητα οι κορμοί να χρησιμοποιήθηκαν σε εκτεταμένη επισκευή του μνημείου. Όλα αυτά καταδείχνουν τις δυσκολίες στη χρονολόγηση μνημείων της οθωμανικής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της εποχής της Αναγέννησης.

Στη μακρά ιστορία του, ο πύργος έχει αλλάξει κατά καιρούς ονόματα και χρήσεις. Τον 18ο αιώνα αναφέρεται ως ''Φρούριο της Καλαμαριάς'', ενώ το 19ο αιώνα ως ''Πύργος των Γενιτσάρων'' και ''Πύργος του Αίματος''. Τα δύο τελευταία ονόματα οφείλονται στο γεγονός ότι ήταν φυλακή βαρυποινιτών και η όψη του βαφόταν με αίμα από τις συχνές εκτελέσεις των φυλακισμένων από τους Γενίτσαρους.

Η τοποθεσία

Ο Λευκός Πύργος με φωτισμό

Η Θεσσαλονίκη τοπογραφικά συχνά οριζόταν από τους πολλούς χείμαρρους της. Ένας τέτοιος ξεκινούσε από ένα λατομείο στον Άγιο Παύλο, ανατολικά του οποίου υπάρχει σήμερα το νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας και συνεχίζοντας παράλληλα με την οδό Εθνικής Άμυνας κατέληγε, μέσω των προσχώσεων, στη δημιουργία ενός μικρού ακρωτηρίου. Πάνω σ' αυτό το ακρωτήριο πιθανολογείται ότι υπήρχε κάποιος μικρός οχυρωματικός πύργος ήδη από το 1185, έργο Βυζαντινών, αν και υπάρχουν αμφιβολίες για το αν ο πύργος του 1185 βρίσκονταν στο ακρωτήρι ή πιο δυτικά, περίπου στο ύψος του Βασιλικού Θεάτρου. Άλλοι πιστεύουν ότι δεν είναι ο χείμαρρος της Ευαγγελίστριας υπεύθυνος για το ακρωτήρι, αλλά ο χείμαρρος που περνούσε ανατολικά από το εβραϊκό νεκροταφείο και διακλαδιζόταν στο Goz Dere (Λάκκο του Ματιού) και στο Kirishane (Χορδοποιείο). Υπάρχει όμως μια κοινή συμφωνία για την προσχωματική φύση του ακρωτηρίου και των δυο ορμίσκων που διέθετε, που αποτέλεσαν τη φυσική τοποθεσία όπου δημιουργήθηκε ο Πύργος. Άλλωστε αυτή η λειτουργία διατηρήθηκε και τους μετέπειτα αιώνες με τη λειτουργία της τεχνητής αποβάθρας, όταν οι προσχώσεις αλλοίωσαν τον φυσικό του χαρακτήρα.

Ιστορία και Ονομασία

Στην αρχή λοιπόν, ονομαζόταν «Πύργος του Λέοντος», όπως αναφέρει η τουρκική επιγραφή του 1535. Από τον 17ο αιώνα και μετά ονομαζόταν ανεπίσημα «Φρούριο της Καλαμαριάς» (Kelemeriye Kal'asi) και «Πύργος των Γενιτσάρων». Καλαμαριά λεγόταν παλιά η περιοχή του σημερινού Ευκλείδη, μέχρι την παραλία. Μέχρι το 1826 χρησιμεύει σαν φρούριο (όπου σταθμεύει το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς των Γενίτσαρων) και ως φυλακή, αλλά μόνο συμπληρωματικά για τις ανάγκες των ίδιων των γενίτσαρων. To φρούριο της Καλαμαριάς, που αναφέρει ο Εβλιγιά Τσελεμπή, διέθετε κι ένα διώροφο πυργίσκο που λειτουργούσε ως mescid (τζαμί χωρίς μιναρέ). Επίσης γνωρίζουμε ότι διέθετε τον Mahmud Aga Zeviye (τον τεκέ του Μαχμούντ Αγά), επειδή οι γενίτσαροι είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το τάγμα των Μπεκτασήδων, αν και ο συγκεκριμένος συνδεόταν μάλλον με τους Kadiri. Το ανώνυμο αυτό τέμενος, που επέζησε τουλάχιστον μέχρι το 1906, κατεδαφίστηκε από τις ίδιες τις οθωμανικές αρχές της πόλης.Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι γενίτσαροι είχαν μετατραπεί, από ένα επίλεκτο στρατιωτικό σώμα, σ' ένα ημιαυτόνομο και ανεξέλεγκτο τάγμα, που μέχρι τον 18ο αιώνα είχε μετατραπεί σε ένοπλη τάξη εμπόρων, στρατιωτών, που παράλληλα υποχρέωναν σε καταβολή προστασίας, ανεξαρτήτως θρησκεύματος κι ουσιαστικά έλεγχαν τις αγορές δέρματος, τροφίμων και τσόχας. Η Θεσσαλονίκη ήταν ένα σημαντικό κέντρο με περίπου 6.000 γενίτσαρους, οργανωμένους σε 3 ορτάδες. Η παράλογη βία και απληστία τους προς τους κατοίκους της πόλης, ανεξαρτήτως θρησκείας και η δημιουργία δομών παράλληλων με το οθωμανικό κράτους ήταν μόνιμη πληγή σε κάθε Σουλτάνο. Άλλωστε, όλες οι θρησκευτικές ομάδες της πόλης τονίζουν ότι αυτές ήταν ο ιδιαίτερος στόχος των γενίτσαρων. Αποκαλυπτικό είναι ότι τις περισσότερες πληροφορίες για τις συνθήκες κράτησης έχουμε από τον φιλέλληνα δικαστή Χαϊρουλάχ, που φυλακίστηκε ο ίδιος λόγω των προσπαθειών του να θέσει τέρμα στις σφαγές των γενίτσαρων, το 1821, μετά την επανάσταση στη Χαλκιδική.Τελικά στις 16 Ιουνίου 1826, ο Μαχμούντ ο Β' διατάζει την εξόντωση τους και με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη οργανώνεται η εξόντωση τους σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Περίπου 3.000 επιβιώνουν και συλλαμβάνονται μετά από σκληρές μάχες με τον οθωμανικό στρατό και μεταφέρονται στον Πύργο όπου κι εκτελούνται μαζικά. Μετά τη διάλυση του τάγματος των Γενίτσαρων, ο Πύργος αποκτά το όνομα «Kanli Kule», δηλαδή «Πύργος του Αίματος», που διατηρήθηκε λόγω της μετέπειτα χρήσης του Πύργου σαν φυλακή και τόπο εκτελέσεων, που κοινοποιούνταν με έναν κανονιοβολισμό.

Ο λευκός πύργος από την οπτική
του επισκέπτη

Με την πάροδο του χρόνου ο ρόλος του Πύργου άλλαξε και από προστασία από εξωτερικές απειλές, έγινε μέρος του σχεδίου ελέγχου της ίδιας της πόλης. Η ύπαρξη του περιβόλου, μόνο προς τη μεριά της πόλης, επιβεβαιώνει τη σοβαρότητα των ταραχών που ξεσπούσαν στην πόλη μέχρι και τον 18ο αιώνα, λόγω επισιτιστικών προβλημάτων. Μάλιστα όπως ισχυρίζονται ορισμένοι ιστορικοί, ο Πύργος των Γενίτσαρων ήταν ένα αντίβαρο στην εξουσία του νόμιμου Οθωμανού διοικητή της πόλης που η έδρα του ήταν στο Γεντί Κουλέ.Χάρη στην τοπική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης ο Φάρος της Μακεδονίας είναι δυνατόν να επιτευχθεί ακριβέστερη χρονολόγηση του ασπρίσματος. Στις 30 Ιουλίου 1883 (με το παλαιό ημερολόγιο) στον "Κανλί Κουλέ (Πύργο του Αίματος)" δύο κρατούμενοι που έπαιζαν τους "κύβους" φιλονίκησαν και ο ένας δολοφονήθηκε. Το φονικό ακολούθησε αναταραχή που αποκαταστάθηκε από τη φρουρά. Η αμέσως επόμενη αναφορά του Πύργου είναι στις 29 Φεβρουαρίου 1884 , όταν μετά από σχετικό αίτημα των κρατουμένων έγινε "εν τη περιβόλω του παρά την προκυμαίαν Λευκού Πύργου δοξολογία υπέρ του Σουλτάνου", ως ένδειξη ευχαριστίας για την αμνήστευση πολιτικών κρατουμένων στην Κωνσταντινούπολη. Αναφέρεται ότι οι υπογεγραμμένοι μετήχθησαν στον "Λευκό Πύργο" (Ak-koule) με σίδερα στα πόδια. Θα ήταν επομένως λογικό να υποθέσουμε ότι πιθανόν το φονικό και η αναταραχή στη φυλακή προκάλεσαν τη διοικητική αλληλογραφία που, σύμφωνα με τον Blunt, υπέπεσε στην προσοχή του Αβδούλ-Χαμίτ και ότι η διαταγή του Σουλτάνου εκτελέστηκε στα τέλη του καλοκαιριού του 1883.Η χρονολόγηση της μετονομασίας του έχει τροποποιηθεί με βάση τα βρετανικά έγγραφα που δημοσίευσε ο Βασίλης Κ. Γούναρης. Το 1883 ο Σουλτάνος Αβδ-ουλ-Χαμίτ Β έτυχε να διαβάσει κάποια έγγραφα από τη Θεσσαλονίκη. Σ' αυτά συνάντησε την ονομασία "Πύργος του Αίματος", που προφανώς ήταν σε χρήση ακόμη και από τις κρατικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Sir John Blunt, του πάντα καλά πληροφορημένου Βρετανού Γενικού Προξένου στη Θεσσαλονίκη, ο Σουλτάνος τηλεγράφησε αμέσως στον Νομάρχη (Βαλή), διατάζοντάς τον να ονομάζει στο εξής τον πύργο "Λευκό" (Ak-koule) και να απαγορεύσει -με την απειλή μάλιστα ποινής- την παλαιότερη δυσφημιστική ονομασία . Σύμφωνα με την εντολή ο Πύργος ασπρίστηκε και μέσα σε ένα χρόνο, όπως γράφει ο Blunt, δηλαδή εντός του 1884, η νέα ονομασία είχε επικρατήσει πλήρως. Η πληροφορία αυτή διασταυρώνεται με μια ακόμη ανεκμετάλλευτη έως τώρα πηγή, τον James George Cotton Minchin, Γενικό Πρόξενο της Σερβίας στο Λονδίνο, που, όταν επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβριο του 1884 βρήκε τον Πύργο ασπρισμένο. Ο Minchin αναφέρει μάλιστα την ίδια πληροφορία για την άνωθεν διαταγή: όταν ο Σουλτάνος έμαθε το όνομα της φυλακής είπε: "Είναι δυνατόν στις κτήσεις μου να υπάρχει πύργος ο οποίος να ονομάζεται `Πύργος του Αίματος';" Πάντως, αν και ο Πύργος ήταν όντως λευκός ήδη, ο Minchin σημείωσε ότι "όλοι οι ασπριστάδες της Θεσσαλονίκης δεν θα ξεπλύνουν το αθώο αίμα που χύθηκε εκεί".Το επίσημο όνομά του σαν Πύργος του Λέοντος και το ανεπίσημο σαν Kanli Kule συνυπήρχαν μέχρι το 1891. Το σύγχρονο όνομά του το πήρε όταν ένας Εβραίος κρατούμενος, ο Νατάν Γκιντιλί (Nathan Guidili), καταδικασμένος για ένα ερωτικό έγκλημα, τον ασβεστώνει, το 1891, με αντάλλαγμα τη μείωση της ποινής του και άρα την απελευθέρωση του. Ο λόγος δεν είναι γνωστός. Η λαϊκή εκδοχή λέει ότι ήταν επιθυμία του Σουλτάνου για να φανεί ότι κάτι αλλάζει μετά τη Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου ή με το τέλος του Tanzimat. Πιο πιθανό είναι να συνδέεται με την απόφαση για χρησιμοποίηση μόνο του Γεντί Κουλέ, σαν φυλακές της πόλης, την έναρξη της κατεδάφισης του περιβόλου και μια συνειδητή προσπάθεια αποσύνδεσης του Πύργου από το αιματηρό παρελθόν του.

Η νεώτερη ιστορία

Το 1905 μπαζώνεται ο ανατολικός ορμίσκος και σε συνδυασμό με την κατεδάφιση του περιτειχίσματος, δημιουργείται η Πλατεία Προόδου, στην περιοχή της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών και οι κήποι του Torre Blanca. Ο Λευκός Πύργος συνεχίζει να ασβεστώνεται τακτικά, ειδικά με την ευκαιρία της επίσκεψης του Σουλτάνου το 1911, όταν και ολοκληρώνεται η καταστροφή του περιτειχίσματος κατεδαφίζονται το τζαμί κι ο τεκές για να είναι άνετο το πέρασμα της πομπής. Ο Πύργος κι οι κήποι αποτέλεσαν το επίκεντρο της κοσμικής και πολιτικής δράσης της Θεσσαλονίκης: Από την παρέλαση του Ελληνικού στρατού το 1912, τη συγκέντρωση των οπαδών της Εθνικής Άμυνας το 1916, τα καταρριφθέντα ζέπελιν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τον θίασο νάνων της Κωνσταντινούπολης του 1921, την αναβίωση του Πύργου ως φυλακή Τούρκων αιχμαλώτων, μετά την απόβαση στη Σμύρνη κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, το πρώτο τραμ το 1927, τη γιορτή του Προσφυγικού Φοίνικα το 1929, μέχρι και τη χρησιμοποίησή του από τους Ναυτοπροσκόπους το 1934. Η βαφή του Πύργου με βαφή παραλλαγής κατά τον Β' Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε μια επιπλέον σελίδα στις χρωματικές αλλαγές του κτιρίου.Μετά την απελευθέρωση της πόλης (1912), το μνημείο περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο και έως το 1983 φιλοξένησε την αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου. Τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Λευκός Πύργος στέγαζε το κέντρο διαβιβάσεων των Συμμάχων, ενώ το 1916 χρησιμοποίησαν έναν όροφό του για τη φύλαξη αρχαιοτήτων από αρχαιολογικές εργασίες, στη ζώνη ευθύνης του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος. Από το 1983 έως το 1985 η Αρχαιολογική Υπηρεσία συντήρησε και αναστήλωσε το μνημείο και το διαμόρφωσε σε εκθεσιακό χώρο. Από το 1985 έως το 1994 λειτούργησε η μόνιμη έκθεση «Θεσσαλονίκη: Ιστορία και Τέχνη». Το 1994, άνοιξε το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και τα εκθέματα άρχισαν να μεταφέρονται σταδιακά σ' αυτό. Το 2001, παρουσιάστηκε στο Λευκό Πύργο η έκθεση «Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο», στο πλαίσιο του δικτύου τριών εκθέσεων με το γενικό τίτλο: «Ώρες Βυζαντίου, Έργα και Ημέρες στο Βυζάντιο». Το 2002 παρουσιάστηκε έκθεση έργων του ζωγράφου και συντηρητή αρχαιοτήτων Φώτη Ζαχαρίου με τον τίτλο «Άθως: Αποτυπώσεις και Μνήμες». Ανήκει διοικητικά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού κι από το 2006 λειτουργεί μόνιμα ως Μουσείο Πόλης της Θεσσαλονίκης

Κατασκευή

Αρχικά ο Πύργος χτίσθηκε χωρίς το περίφημο περιτοίχισμα του. Αντίθετα είχε μια κωνική μολυβδαίνια σκεπή και ανάμεσα στις σημερινές πολεμίστρες ξεπρόβαλλαν τα κανόνια που έλεγχαν τον Θερμαϊκό Κόλπο και έριχναν βλήματα «40 οκάδων σε μήκος 8 μιλίων». Πολύ πιθανόν, η υπέρθυρη μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο του εξωτερικού περιβόλου να αναφέρονταν μάλλον στο πυροβολοστάσιο, που ήταν η κύρια αποστολή του. Ο ίδιος ο Πύργος είναι κυλινδρικός με ύψος 33,9 μ., περίμετρο 70 μ. και διάμετρο 22,7 μ. Έχει ισόγειο και 6 ορόφους, που επικοινωνούν με εσωτερική σκάλα μήκους 120 μ., που ελίσσεται κοχλιωτά και σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο, αφήνοντας στο κέντρο έναν κυκλικό πυρήνα διαμέτρου 8,5 μ. Έτσι, σε κάθε όροφο σχηματίζεται μια κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου. Ο τελευταίος όροφος έχει μόνο την κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν δημιουργείται ένα δώμα, που προσφέρει εξαιρετική θέα του γύρω τοπίου της πόλης και της θάλασσας.Γύρω από τον πύργο υπήρχε χαμηλός οκταγωνικός περίβολος (προτείχισμα), που δεν γνωρίζουμε το πότε χτίσθηκε, αλλά γνωρίζουμε τη μορφή του. Είχε σχήμα οκταγώνου, ύψος περίπου 5 μέτρα και είχε 3 οκταγωνικούς πυργίσκους σε 3 ακμές του, εξοπλισμένοι και αυτοί με τηλεβόλα. Αυτός ο περίβολος χρησίμευε κυρίως για να προστατεύει τον Πύργο από τη θάλασσα, αλλά θεωρείται πιθανή η χρήση του και για την τοποθέτηση βαρέων πυροβόλων, που θα έλεγχαν την ακτογραμμή και το λιμάνι. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι στρέφονταν προς την πόλη, ενώ ο Πύργος βασιζόταν στο ίδιο του το μέγεθος για άμυνα προς το εξωτερικό. Ο περίβολος αυτός κατεδαφίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Υπήρχε κι ένας ακόμη διώροφος πυργίσκος και διάφορα άλλα κτίσματα στο εσωτερικό. Η είσοδος του περιτοιχίσματος, από το βορρά και σε ευθεία με την είσοδο του Πύργου, λεγόταν Πύλη του Ντιβάν Χανέ. Μερικές πηγές αναφέρουν το διοικητή των γενίτσαρων ως Divan Efendi, ενώ άλλες με τον τίτλο αυτόν αναφέρουν το διοικητή της Ακρόπολης, δηλαδή του συγκροτήματος του Επταπυργίου (γνωστού και ως Kucuk Selanik, μικρή Θεσσαλονίκη). Αυτό είναι ενδεικτικό της πολυπολικότητας της οθωμανικής εξουσίας και των ανταγωνισμών μεταξύ γενίτσαρων και κεντρικής εξουσίας. Ο Πύργος διέθετε κι άλλες συμπληρωματικές κατασκευές, απαραίτητες για τη λειτουργία του ως κατάλυμα, όπως τζάκια και αφοδευτήρια, μέσα στο κυρίως κτίσμα και αποθήκες, δεξαμενές νερού, έξω από το κυρίως κτίσμα.Όπως δείχνουν οι ιστορικές μαρτυρίες, αλλά και η εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων, η ύπαρξη τζακιών, καπναγωγών και μικρών αφοδευτηρίων με αποχετευτικό σύστημα, ο πύργος δεν είχε μόνο αμυντική χρήση, αλλά ήταν και στρατιωτικό κατάλυμα. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ο πύργος περιβαλλόταν από χαμηλό οκταγωνικό περίβολο, ενισχυμένο με οκταγωνικούς πυργίσκους στις τρεις γωνίες του. Στο εσωτερικό του υπήρχαν ένα δερβισικό ησυχαστήριο, πυριτιδαποθήκες και δεξαμενή νερού, ενώ επάνω στην είσοδό του σωζόταν τουρκική επιγραφή που ανέφερε ότι ο πύργος του Λέοντος έγινε το 1535-1536, χρονολογία που πιθανώς αναφέρεται στην κατασκευή του περιβόλου.

Το 1983-1985 έγινε από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων η αναστήλωση του μνημείου και η μετατροπή του σε εκθεσιακό χώρο. Με την ευκαιρία του εορτασμού των 2.300 χρόνων από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης, στέγασε την έκθεση ''Θεσσαλονίκη - Ιστορία και Τέχνη'', ενώ το 2001 την περιοδική έκθεση ''Ώρες Βυζαντίου - Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο''.

Το Σεπτέμβριο του 2008 εγκαινιάστηκε η νέα μόνιμη έκθεση που αφορά την ιστορία της Θεσσαλονίκης από την ίδρυσή της μέχρι και τις μέρες μας. Στην αρχή του 20ού αιώνα στο χώρο γύρω από τον πύργο λειτουργούσε το περίφημο καφενείο και το ''Θέατρο του Λευκού Πύργου'', που κατεδαφίστηκαν το 1954, με σκοπό την επέκταση του πάρκου.

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΕΥΚΟ ΠΥΡΓΟ

Σκάλα στο εσωτερικό του Λευκού Πύργου

Η έκθεση, που οργανώθηκε από το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της Θεσσαλονίκης διαχρονικά, με στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών να γνωρίσουν καλύτερα την πόλη, τα μνημεία και τα θεματικά μουσεία της. Πρόθεση της έκθεσης δεν είναι να «μουσειοποιήσει» την πόλη, αλλά να τη «συστήσει» στους επισκέπτες και ακόμη περισσότερο στους κατοίκους της, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας νέας ουσιαστικής σχέσης με την πόλη. Φιλοδοξία του νέου μουσείου είναι να αποτελέσει την αφετηρία μιας περιήγησης στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να υποκαθιστά τους υπόλοιπους μουσειακούς χώρους. Ένα επιπλέον στοιχείο που χαρακτηρίζει την έκθεση, από μουσειογραφική άποψη, είναι ότι ο σχεδιασμός της έγινε με γνώμονα τον σεβασμό της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του μνημείου. Η έκθεση δεν ανταγωνίζεται ούτε κρύβει το μνημείο, αντίθετα το αναδεικνύει.Αναδεικνύοντας στοιχεία που διακρίνουν διαχρονικά τη Θεσσαλονίκη, όπως ο αστικός χαρακτήρας της, η έκθεση εστιάζει σε στιγμές-ορόσημα και σε ιδιαίτερες πτυχές της ζωής της πόλης. Οι θεματικές ενότητες που αναπτύσσονται στο ισόγειο, στους πέντε ορόφους και στο δώμα του Λευκού Πύργου αναφέρονται στη θέση της Θεσσαλονίκης στον γεωγραφικό χώρο, στις μεταμορφώσεις του δομημένου χώρου, σε σημαντικές στιγμές της ιστορίας της, όπως αυτές αναδεικνύονται μέσα από τα μνημεία της, στην κομβική εμπορική της θέση στο σταυροδρόμι χερσαίων και θαλάσσιων δρόμων, στους κατοίκους της, στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της, αλλά και στις γεύσεις της. Έτσι, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν ένα γοητευτικό ταξίδι στο χρόνο από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης έως και το πρόσφατο παρελθόν της, με συνοδεία τους ήχους, την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, το πνεύμα και τις γεύσεις της πόλης.

Έκθεση στο εσωτερικό του Λευκού Πύργου

Σε κάθε ενότητα έχουν προβλεφθεί δύο επίπεδα πληροφόρησης: στον κεντρικό χώρο του ορόφου αναπτύσσεται κάθε θέμα συνοπτικά, ενώ στα περιμετρικά δωμάτια υπάρχουν εφαρμογές για εμβάθυνση σε επί μέρους πτυχές του, επιτρέποντας στους επισκέπτες να επιλέξουν τον ρυθμό με τον οποίο θα κινηθούν.

Ο εξώστης του Λευκού Πύργου λειτουργεί όχι μόνο ως χώρος θέασης της πόλης και της γύρω περιοχής, αλλά και ως προέκταση του εκθεσιακού χώρου. Σε επιλεγμένες επάλξεις έχουν τοποθετηθεί ενημερωτικές πινακίδες, που πληροφορούν τον επισκέπτη για το τι βλέπει σήμερα και τι έβλεπε κανείς άλλοτε.

Πήγες

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B5%CF%85%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%A0%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82http://mbp.gr/html/gr/pirgos.htmhttp://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=859